Quản lý rác thải bền vững dựa vào cộng đồng

Toàn cảnh hội thảo. Ảnh: VGP/Lưu Hương

Theo thống kê của Ngân hàng Thế giới (WB), Việt Nam là một trong số những quốc gia có lượng phát sinh chất thải rắn cao của thế giới. Tại TP. Đà Nẵng, sau mỗi ngày trong mùa cao điểm du lịch, lực lượng thu gom rác phải tiến hành thu gom rác từ lúc đêm. Hiện nay, trên 80% rạn san hô của TP. Đà Nẵng đang ở tình trạng rất xấu, rác thải là một trong những nguyên nhân chính được xác định gây nguy hại cho rạn san hô. Chất thải rắn là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây ô nhiễm cho môi trường biển nếu không được thu gom hiệu quả. Tuy nhiên, hiện việc tổ chức thu gom, xử lý chất thải rắn chưa được các cấp chính quyền quan tâm đầu tư. Ở các địa phương nguồn lực đầu tư dành cho công tác này còn hạn chế, thiếu các giải pháp kỹ thuật phù hợp trong khi nhu cầu về quản lý chất thải rắn ngày càng cao. Phần lớn công nghệ xử lý rác thải chủ yếu do các doanh nghiệp trong nước đảm nhiệm, vừa triển khai hoạt động vừa hoàn thiện dây truyền công nghệ nên chưa đồng bộ, nhiều thông số kỹ thuật chưa chuẩn xác, chất lượng chưa cao nên sản phẩm sản xuất từ rác thải gặp nhiều khó khăn trong tiêu thụ. Một số địa phương chậm phê duyệt quy hoạch quản lý chất thải rắn. Việc xác định vị trí để xây dựng khu/cơ sở xử lý hoặc bãi chôn lấp còn gặp nhiều khó khăn do chưa tạo được sự đồng thuận của người dân; nhiều bãi chôn lấp đang quá tải, không bảo đảm các tiêu chuẩn, gây ô nhiễm môi trường.

Rác thải tại âu thuyền Thọ Quang, Đà Nẵng. Ảnh: VGP/Lưu Hương

Tại hội thảo, các đại biểu đều nhấn mạnh tầm quan trọng của cộng đồng trong việc thực hiện hạn chế phát thải chất thải rắn. Cụ thể là đối với các dự án ưu tiên như: Thí điểm phân loại rác thải tại nguồn, người dân là chủ thể; sản xuất phân hữu cơ tại cộng đồng; hạn chế sử dụng túi nilon, tái chế sử dụng sản phẩm nhựa… Theo TS. Chu Mạnh Trinh, Ban quản lý Khu bảo tồn biển Cù Lao Chàm (Hội An, Quảng Nam) từ năm 2009, người dân Cù Lao Chàm đã “nói không với túi nilon”. Đến năm 2018 là nói không với ống hút nhựa và các sản phẩm làm từ nhựa. Bên cạnh các hoạt động tuyên truyền bài bản đến người dân, chính quyền xác định người dân phải là chủ thể cho hoạt động. Do người dân chính là đối tượng trực tiếp hưởng lợi từ hoạt động bảo vệ môi trường. Cũng từ đó, họ trở thành những người tư vấn đắc lực và hiệu quả nhất cho các cộng đồng khác. Bà Nguyễn Ngọc Lý, Giám đốc Trung tâm nghiên cứu Môi trường và Cộng đồng (Liên hiệp Các hội khoa học kỹ thuật Việt Nam) chia sẻ: Trách nhiệm của công dân về bảo vệ môi trường, đồng hành cùng với các cấp chính chính quyền. Nếu mỗi người hình thành thói quen phân loại, thu gom và tái sử dụng rác thải một cách tự nhiên thì sẽ hình thành văn hóa bảo vệ môi trường. Lưu Hương