EnglishPhụ nữ đóng vai trò quan trọng trong các hoạt động bảo vệ môi trường, đặc biệt trong các hoạt động quản lý rác thải. Phụ nữ là người tiên phong và gắn kết nhất trong các phong trào giảm thiểu rác thải tại nguồn, từ đó trực tiếp giảm thiểu lượng rác thải thải ra môi trường và cũng như giảm thải lượng phát thải khí nhà kính trong lĩnh vực quản lý rác thải. Nhằm mục đích giúp các cơ quan, tổ chức có thể lượng hóa đóng góp của phụ nữ trong giảm khí nhà kính, cũng như có thêm các số liệu thực chứng về vai trò và đóng góp của phụ nữ trong lĩnh vực quản lý rác từ đó góp phần thúc đẩy lồng ghép giới trong các chương trình, kế hoạch về BĐKH và giảm thiểu rủi ro thiên tai, Trung tâm Nghiên cứu Môi trường và Cộng đồng (CECR) phối hợp cùng tổ chức UN Women phát triển một công cụ đo lường đơn giản giúp định lượng đóng góp của phụ nữ cho giảm thiểu khí nhà kính (KNK) trong lĩnh vực quản lý rác thải, thông qua hoạt động phân loại, thu gom và giảm thiểu rác thải tại nguồn. Công cụ này cũng giúp đánh giá được tiềm năng giảm thiểu rác thải và KNK từ rác thải sinh hoạt, qua đó giúp việc hoạch định chính sách quản lý rác thải của các tỉnh thành phù hợp và hiệu quả hơn.
Đối tượng phù hợp sử dụng bộ công cụ gồm các cơ quan, tổ chức thực hiện dự án/ hoạt động phân loại rác thải tại nguồn, chính quyền địa phương, các nhà hoạch định chính sách sử dụng để đánh giá tiềm năng giảm thiểu và có kế hoạch, ưu tiên phù hợp trong lĩnh vực quản lý rác thải sinh hoạt, các cơ quan nghiên cứu hoặc đơn vị lập dự án. Dựa vào các công thức tính toán, đợn vị sử dụng sẽ ước lượng được mức độ giảm phát thải khí nhà kính trong ba khâu: tiêu dùng, phân loại tại nguồn và tái chế.
Tại khâu tiêu dùng, bộ công cụ đưa ra phương pháp tính toán lượng giảm phát thải khí nhà kính (KNK) khi đơn vị hoặc người sử dụng thay thế các sản phẩm nhựa dùng một lần thông thường bằng sản phẩm thay thế khác. Nghiên cứu được dựa trên việc giảm sử dụng túi nilon, chai nhựa, cốc nhựa và ống hút nhựa.
Tại khâu phân loại rác tại nguồn. Trung tâm Nghiên cứu đánh giá mức độ giảm phát thải KNK trên quy mô hộ gia đình. Số liệu về các loại rác thải được phân loại tại nguồn được lấy từ hai nguồn sau: Số liệu từ dự án Đại dương không nhựa do CECR thực hiện tại hai quận Sơn Trà và Thanh Khê, từ tháng 7 đến tháng 9 năm 2019 và số liệu thu thập thử nghiệm tại Đà Nẵng vào tháng 5 năm 2020. Phương pháp tính này sử dụng đơn giá thu gom, vận chuyển, xử lý rác thải 349.720 VND/tấn rác để tính toán lợi ích kinh tế cho công ty môi trường đô thị do việc giảm thiểu lượng rác thải phải thu gom, vận chuyển và xử lý nhờ việc phân loại tại nguồn.
Tại khâu tái chế, phương pháp tính lượng giảm phát thải KNK tập trung vào nhóm ve chai. Nghiên cứu về phương pháp tính toán dựa trên kết quả khảo sát trong tháng 6 năm 2020 đối với 10 ve chai làm việc tại Đà Nẵng, chuyên thu gom phế liệu trên đường phố, nhà hàng, dịch vụ, phân loại và bán các phế liệu cho các cơ sở tái chế.
Các dữ liệu, hệ số sử dụng khi xây dựng bộ công cụ này là mang tính tham khảo, có thể thay đổi theo điều kiện của quốc gia, vùng miền, văn hóa và thói quen cụ thể, nên không nhất thiết chính xác hoàn toàn về mặt định lượng, cho một dự án hay một địa bàn cụ thể. Nhưng bộ công cụ vẫn đưa ra được một định lượng tương đối, giúp cho các cơ quan quản lý, đơn vị thực hiện cũng như truyền thông, các cơ quan xây dựng chính sách có thông tin về: – Đóng góp cụ thể của các nhóm thực hiện cho giảm thiểu phát thải KNK – Ước tính tiềm năng giảm thiểu của các dự án, chương trình – Xác định các nhóm rác thải có tiềm năng giảm thiểu lớn, để lựa chọn ưu tiên khi xây dựng các biện pháp giải quyết vấn đề rác thải. Bộ công cụ tính toán lượng giảm phát thải khí nhà kính đầu tiên tại Việt Nam mang ý nghĩa mở đường quan trọng, là tiền đề cho những nghiên cứu chuyên sâu về lĩnh vực giảm phát thải khí nhà kính về sau.
Tài liệu chi tiết về bộ công cụ: https://cecr.vn/download/cong-cu-tinh-toan-su-dong-gop-cua-phu-nu-cho-giam-phat-thai-khi-nha-kinh-trong-linh-vuc-quan-ly-rac-thai/?wpdmdl=5537&refresh=628c3912efe901653356818
Ảnh: Trang bìa bộ tài liệu công cụ
